Αίτια - Πρόληψης

Αίτια
Οι αιτιολογικοί παράγοντες που συνδέονται με την χρήση ουσιών, κυρίως στους νέους, μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δυο σχηματικές κατηγορίες. Στην πρώτη υπάγονται οι κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες και στην δεύτερη οι ατομικοί.
Όλοι οι παραπάνω παράγοντες αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και αλληλεπικαλύπτονται συχνά. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, το νέο άτομο, επιζητά κάτι άλλο. Κάτι που θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση των δυσκολιών. Σε μια κοινωνία που τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η αποξένωση, η αλλοτρίωση, η υποβάθμιση της δημιουργικότητας και η μοναχικότητα, ο νέος θα επιλέξει την παρέα και την επικοινωνία, με όποιο τίμημα.

Πρόληψης
Το πρόβλημα, λοιπόν, ξεκινάει από δίπλα μας, μέσα μας. Βρίσκεται πολύ κοντά μας και αν θέλουμε να κάνουμε κάτι για αυτό, είναι να κάνουμε κάτι για να μην υπάρχουν δομές που να δημιουργούν ευάλωτα άτομα. Να δράσουμε προληπτικά. Και αυτό, γιατί όπως όλοι γνωρίζουμε είναι προτιμότερο, να προλαμβάνουμε την εμφάνιση μιας δυσλειτουργικής- παθολογικής κατάστασης, από το να την ποινικοποιούμε και να την θεραπεύουμε. Έτσι, λοιπόν, μιλάμε για προγράμματα και παρεμβάσεις που, στόχο έχουν την πρόληψη της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών.
Πρόληψη, είναι το σύνολο των απαραίτητων μέτρων και ενεργειών, που λαμβάνονται για την αποτροπή της εμφάνισης, μιας δυσάρεστης κατάστασης. Στον χώρο της ουσιοεξάρτησης, η Πρόληψη έχει τρία επίπεδα: την πρωτογενή πρόληψη, την δευτερογενή και την τριτογενή. Πρωτογενής Πρόληψη νοείται το σύνολο των διαδικασιών που, κινητοποιούν και ενισχύουν τις υγιείς ψυχικές και κοινωνικές δυνάμεις του ατόμου, ώστε να μπορέσει να προσαρμοσθεί και να συναλλαγεί με το περιβάλλον του. Δευτερογενής Πρόληψη νοείται η έγκαιρη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση και θεραπεία της εξάρτησης. Και Τριτογενής Πρόληψη νοείται το σύνολο των μέτρων που λαμβάνονται για την επανένταξη του ατόμου στην κοινότητα.
Η ουσιαστική πρόληψη επιτυγχάνεται μέσα από την σωστή διαπαιδαγώγηση του ατόμου, με την ανάπτυξη μιας ώριμης ισορροπημένης και αυτοδύναμης προσωπικότητας, ώστε να μπορεί το ίδιο το άτομο να αντιμετωπίσει τα καθημερινά του προβλήματα στηριζόμενο στον ίδιο του τον εαυτό. Είναι μια διαδικασία, που έχει σχέση με την ψυχοκοινωνική εξέλιξη του κάθε ανθρώπου, στην οικογένεια, στο σχολείο, στην κοινότητα.
Έτσι, λοιπόν, καταλήγουμε ότι, για να υιοθετήσει ένα νεαρό άτομο, μια συμπεριφορά προστασίας του εαυτού του, από διάφορους κινδύνους, σωματικούς και ψυχικούς, θα πρέπει από μικρή ηλικία, (που δέχεται ευκολότερα μηνύματα και διαμορφώνει στάσεις), να έχει λάβει τέτοια εμπειρία από το περιβάλλον του. Επίσης, για να ξεπεράσει τις φυσικές και αναμενόμενες ψυχο-σωματικές, αλλά και σωματικές αλλαγές, που προκαλούν δυσκολίες, και έχουν σαν συνέπεια την δημιουργία ευαλωτότητας, κατά την διάρκεια της εφηβείας, θα πρέπει να υπάρχει ένα υποστηρικτικό πλαίσιο ενηλίκων, οικογένεια, σχολείο και κοινότητα.
Το άτομο, και κυρίως το νεαρό άτομο, έχει ανάγκη να δημιουργεί σχέσεις, να εντάσσεται σε ομάδες, να δημιουργεί δεσμούς με το περιβάλλον του, αλλά να διαφοροποιείται και από αυτό. Έχει, όμως, ανάγκη και να αισθάνεται δημιουργικό, να απορρίπτει, να αυτονομείται. Έχει ανάγκη από πρότυπα, από εμπειρίες, αλλά και όρια για να νοιώθει ασφάλεια, ώστε να προχωράει προς την ωρίμανση.